O Visokom sudskom i tužilačkom savjetu BiH

Ustav Bosne i Hercegovine, usvojen 1995. godine, u preambuli, i u brojnim članovima, deklariše Bosnu i Hercegovinu (BiH) kao pravnu državu koja svakom licu garantuje pravo na pravično saslušanje u građanskim i krivičnim stvarima, te obavezuje sve sudove, ustanove, organe vlasti da primjenjuju ljudska prava i osnovne slobode. 

U julu 1998. godine, Savjet bezbjednosti Ujedinjenih nacija je dao ovlaštenje za uspostavljanje Projekta procjene sudskog sistema u okviru njihove misije u BiH. Svrha ovog projekta je bila »nadzirati i procjenjivati sudstvo u Bosni i Hercegovini«. Trinaest izvještaja koji su pripremljeni u okviru ovog projekta su pokazali da je potrebno izvršiti reformu pravosudnog sistema u BiH. Iste godine je Savjet za implementaciju mira usvojio Deklaraciju kojom se zahtijevalo ”usvajanje zakonâ čija je svrha postizanje nezavisnog i nepristranog pravosuđa, koji bi se fokusirali na imenovanja sudija i tužilac, na adekvatne plate i objektivne standarde imenovanja sudija i tužilaca, a koji bi bili u skladu sa evropskom demokratskom praksom i promovisanjem multietničkog pravosuđa u cijeloj BiH.” 

Projektom procjene sudskog sistema, koji je okončao svoj rad krajem novembra 2000. godine, zaključeno je kako pravosudni sistem u BiH nije nezavisan. Savjet za implementaciju mira i visoki predstavnik su se u julu 2000. godine složili da se formira Nezavisna pravosudna komisija kako bi podržali reformu pravosuđa i unaprijedili vladavinu prava. Nezavisna pravosudna komisija je bila formalno uspostavljena odlukom visokog predstavnika od 14. marta 2001. godine. Rad ove Komisije može se podijeliti u tri faze: u prvoj fazi je glavni prioritet bila izrada strateškog plana, druga je bila fokusirana na restrukturisanje pravosudnog sistema i proces ponovnog imenovanja sudija i tužilaca, a završna faza je bila usmjerena na uspostavljanje jednog Visokog sudskog i tužilačkog savjeta na nivou BiH (VSTS BiH) i pretvaranje Nezavisne pravosudne komisije u Sekretarijat tog istog Savjeta. 

Obzirom da je Ustav BiH predviđao postojanje dva entitetska i jedan državni savjet, radilo se na donošenju amandmana na Ustav i težilo ka uspostavljanju jedinstvenog savjeta. Savjet ministara BiH je uvrstio uspostavljanje jednog VSTS-a u svoj program za implementaciju Studije izvodljivosti Evropske komisije i utvrdilo da je rok za potpisivanje sporazuma o prenošenju nadležnosti 31.12.2004. godine. Savjet je takođe identifikovan kao jedan od najvažnijih prioriteta u reformi vladavine zakona Kancelarije visokog predstavnika za prvu polovinu 2004. godine.  Visoki sudski i tužilački savjet BiH je osnovan 1. juna 2004. godine, Zakonom koji je Parlamentarna skupština Bosne i Hercegovine usvojila u maju 2004. godine. Tome je prethodio Sporazum o prenošenju odgovornosti Federacije BiH i Republike Srpske iz marta iste godine.  Uspostava VSTS-a BiH bio je jedan od prvih ispunjenih uslova ka započinjanju pregovora o zaključivanju Sporazuma o stabilizaciji i pridruživanju između Evropske unije i Bosne i Hercegovine,  a zadatak Savjeta je da podržava bosansko-hercegovačko pravosuđe na njegovom putu ka Evropskoj uniji i njenim standardima.

Danas je VSTS BiH samostalna, nezavisna i funkcionalna institucija čija je ključna zadaća obezbijediti efikasno, nepristrano i profesionalno pravosuđe u Bosni i Hercegovini.

Zakonom su utvrđene sljedeće nadležnosti Savjeta:

• imenovanje sudija, tužilaca i stručnih saradnika,
• disciplinska odgovornost sudija i tužilaca,
• pravosudna uprava i statistika,
• budžeti pravosudnih institucija,
• nadzor nad stručnim usavršavanjem,
• uvođenje informaciono-komunikacionih tehnologija,
• provođenje i koordiniranje reformskih aktivnosti u pravosudnom sektoru u BiH. 

Visoki sudski i tužilački savjet BiH ujedno je i regulaciono tijelo na nivou Bosne i Hercegovine koje uspostavlja etičke i profesionalne standarde za pravosudnu profesionalnu zajednicu.

Visoki sudski i tužilački savjet BiH trenutno čini 15 domaćih članova koji se biraju u skladu sa članom 4. Zakona o VSTS-u  BiH. Savjet je sačinjen od šest sudija, pet tužilaca, dva predstavnika izvršne i zakonodavne vlasti i dva predstavnika entitetskih advokatskih komora.